ใช้ ประแจปอนด์ ผิดวิธี เกลียวรูดจริงหรอ?

จำได้เลยครับ ตอนที่เราเริ่มจับงานซ่อมรถใหม่ ๆ มีเครื่องมือที่เราตื่นเต้นมากที่สุดก็คือ “ประแจปอนด์” หรือ Torque Wrench นั่นเองครับ เพราะมันดูโปรมาก ๆ เวลาเห็นช่างมืออาชีพใช้ขันน็อตล้อรถ หรือเวลาประกอบเครื่องจักร ช่วงแรก ๆ เราก็ตื่นเต้นจะลองใช้เอง แต่สิ่งที่ได้ยินจากหลาย ๆ คนก็คือ “ถ้าใช้ผิด เกลียวรูดได้นะ ระวังให้ดี” ฟังแล้วก็เริ่มสงสัยทันทีว่า เอ๊ะ…แค่หมุนขันน็อต มันจะไปทำให้เกลียวรูดได้เหรอ?

นี่แหละครับ จุดเริ่มต้นของบทความนี้ เพราะเราเชื่อว่าหลายคนก็มีคำถามเหมือนกันว่า “ใช้งาน ประแจปอนด์ ผิดวิธี เกลียวรูดจริงหรือไม่?” วันนี้เราจะมาเล่าให้ฟังกันแบบเพลิน ๆ พร้อมแทรกประสบการณ์จริงที่เราเคยเห็นมา เพื่อให้คุณเข้าใจแบบไม่ต้องท่องตำรายาวๆ

ประแจปอนด์ คืออะไร? และทำไมต้องมีเสียง “คลิก”

ก่อนจะไปถึงเรื่องผิดวิธี เราต้องรู้จักเครื่องมือนี้กันก่อนครับ ประแจปอนด์ คือเครื่องมือสำหรับขันน็อตหรือสกรูให้ได้แรงบิด (Torque) ที่กำหนดไว้ ไม่มากไป ไม่น้อยไป ใช้งานกันเยอะในวงการยานยนต์ เครื่องจักร และงานโครงสร้างต่าง ๆ และสิ่งที่หลายคนคุ้นหูมากที่สุดก็คือเสียง “คลิก” เพราะรุ่นยอดนิยมคือแบบคลิก (Click Type) เวลาขันไปถึงค่าแรงบิดที่ตั้งไว้ สปริงภายในจะดีดกลไกออกมา ทำให้เกิดเสียงคลิกเตือนว่า “พอแล้วนะ” เพื่อให้เราหยุดขันทันที แต่… ปัญหามักเกิดขึ้นตรงนี้แหละครับ หลายคนไม่หยุด! ยังออกแรงต่อไปอีกนิดเพราะคิดว่า “เอาให้แน่นชัวร์ไว้ก่อน” ผลที่ได้ก็คือแรงบิดเกิน เกลียวรูด หรือน็อตขาดนั่นเอง

แล้วการใช้ ประแจปอนด์ ผิดวิธีแบบไหนบ้างที่ทำให้เกลียวรูด?

1. ไม่หยุดเมื่อได้ยินเสียง “คลิก”

หลายคน รวมถึงเราเองในช่วงแรก ๆ คิดว่าเสียง “คลิก” เป็นแค่สัญญาณเตือนว่า “ใกล้ถึงแล้ว” เลยเผลอออกแรงต่ออีกนิด สุดท้ายเกินแรงบิดจริงครับ ผลก็คือเกลียวรูดแบบเจ็บใจมาก ตอนนั้นต้องเปลี่ยนน็อตใหม่ทั้งชุดเลย

2. ใช้ ประแจปอนด์ แทนประแจธรรมดา

นี่ก็เห็นบ่อยครับ เอามาใช้ขันคลายน็อตหรืองัดน็อตแน่น ๆ ประแจปอนด์มันไม่ได้เกิดมาเพื่อทำแบบนั้นนะครับ กลไกมันถูกออกแบบมาเพื่อควบคุมแรงบิดตอน “ขันเข้า” อย่างเดียว พอใช้ผิดแบบ ความแม่นยำหาย แถมเสี่ยงทำให้ตัวประแจพังไปเลย

3. ตั้งค่าแรงบิดผิดหน่วย

เคยเห็นมาแล้วกับตา คนหนึ่งตั้งค่าเป็น ft-lb ทั้งที่งานจริงต้องใช้ Nm ผลคือแรงบิดเกินแบบมหาศาล ขันไปสองสามที เกลียวพังหมดเลยครับ อันนี้เป็นตัวอย่างชัด ๆ ว่าความเข้าใจเรื่องหน่วยสำคัญจริง ๆ

4. ไม่รีเซ็ตหลังใช้งาน

บางคนใช้เสร็จแล้วก็เก็บเลย ไม่ได้หมุนกลับไปรีเซ็ตที่ค่า “0” หรือค่าต่ำสุด พอนาน ๆ เข้าความแม่นยำของสปริงภายในมันก็เพี้ยนครับ ทีนี้พอจะใช้จริง มันไม่แม่นเหมือนเดิม บิดมากหรือน้อยเกินไป สุดท้ายเกลียวก็เสียหายเอาง่าย ๆ

5. ใช้กับงาน ประแจปอนด์ ที่เกินกำลัง

ประแจปอนด์ แต่ละตัวมันมีขีดจำกัดครับ เช่น รุ่นเล็กอาจจะอยู่ที่ 5–60 Nm ถ้าเราไปฝืนใช้กับงานใหญ่ ๆ อย่างขันน็อตล้อที่ต้องการ 120 Nm ก็ไม่รอดหรอกครับ แบบนี้เกลียวพังก่อนแน่นอน เพราะเครื่องมือมันไม่ได้ออกแบบมาให้รับภาระขนาดนั้น

พูดกันตรง ๆ เลยนะครับ ประสบการณ์พวกนี้เราเองก็เจอมากับตัวบ้าง เจอกับเพื่อนช่างบ้าง มันทำให้รู้ว่า ประแจปอนด์ ไม่ใช่เครื่องมือที่เอามาใช้มั่ว ๆ ได้ มันต้องรู้วิธีใช้งานจริง ๆ ถึงจะช่วยให้งานออกมาดี และที่สำคัญ…ไม่ทำให้เกลียวรูดจนเสียของครับ!

ใช้ ประแจปอนด์ แล้วเกลียวรูดจริงหรือแค่เรื่องเล่า?

คำตอบสั้น ๆ ก็คือ… จริงครับ! หากใช้ ประแจปอนด์ ผิดวิธี เกลียวรูดได้แน่นอน เราเคยเจอกับตัวเองตอนขันฝาสูบมอเตอร์ไซค์ พอได้ยินเสียง คลิก แล้วดันคิดว่า “เอาหน่อยน่า อีกนิดคงชัวร์กว่า” สุดท้ายเกลียวรูดทั้งแถบครับ บอกตรง ๆ ว่าเจ็บใจสุด ๆ เพราะต้องเสียเวลาซ่อมเกลียวใหม่ แถมเสียเงินโดยใช่เหตุอีกต่างหาก

แล้วลองคิดดูนะครับ ถ้าเป็นงานเล็ก ๆ อย่างรถมอเตอร์ไซค์ยังทำให้ปวดหัวได้ขนาดนี้ ถ้าไปเจอในงานใหญ่ ๆ อย่างพวกโครงสร้างเหล็กหรือชิ้นส่วนเครื่องยนต์รถยนต์ เกลียวรูดขึ้นมาไม่ใช่แค่เรื่อง “เสียของ” แล้วนะครับ แต่มันเกี่ยวกับ ความปลอดภัยโดยตรง เลยทีเดียว ล้อรถที่ขันไม่แน่น เครื่องยนต์ที่หลวม หรือโครงสร้างที่ไม่มั่นคง มันมีสิทธิ์พังทั้งระบบ และที่น่ากลัวกว่านั้นคืออาจเป็นอันตรายต่อชีวิตคนใช้งานด้วย

ดังนั้น เวลาหยิบ ประแจปอนด์ ขึ้นมาใช้ อย่ามองว่าเป็นแค่เครื่องมือชิ้นหนึ่งครับ ให้มองว่ามันคือ “ตัวช่วยการันตีความปลอดภัย” เลยทีเดียว ใช้ถูกวิธี งานออกมาดี แถมสบายใจ แต่ถ้าใช้ผิด บอกเลยว่าได้ปวดหัวแน่ ๆ ครับ

สรุป

เราขอสรุปสั้น ๆ ง่าย ๆ เลยครับว่า “ ใช้ ประแจปอนด์ ผิดวิธี เกลียวรูดได้จริง” แต่ไม่ต้องกลัวครับ ถ้าคุณใช้อย่างถูกต้อง ฟังเสียงคลิกแล้วหยุด ตั้งค่าแรงบิดถูกหน่วย ใช้งานให้ตรงกับสเปกงาน และหมั่นดูแลเครื่องมือ ประแจปอนด์ก็จะเป็นเพื่อนคู่ใจที่ช่วยให้งานของคุณแม่นยำ ปลอดภัย และมือโปรขึ้นเยอะ