ทำไม? เลื่อย ญี่ปุ่น ถึงเป็นที่นิยมในหมู่ช่างไม้

ถ้าพูดถึง เลื่อย ภาพแรกที่หลายคนนึกถึงคงหนีไม่พ้น เลื่อยลันดา แบบดั้งเดิมที่เราเห็นกันตั้งแต่ไหนแต่ไรใช่ไหมล่ะครับ แต่ถ้าหากได้เข้าสู่โลกของงานไม้จริง ๆ คุณจะพบว่ามีชื่อหนึ่งที่ค่อย ๆ โผล่ขึ้นมาในการพูดคุยของช่างไม้มือเก๋า กับ สาย DIY อยู่บ่อยครั้งว่า “เลื่อย ญี่ปุ่น” มันเจ๋ง!

ในวงการงานไม้ มันไม่ใช่แค่เครื่องมือธรรมดา แต่เป็นเหมือน “เพื่อนซี้” ที่หลายๆคนยอมลงทุนหาเก็บไว้ เพราะมันให้ประสบการณ์ตัดที่ต่างจาก เลื่อย ทั่วไปอย่างสิ้นเชิง ทั้งความคมที่เฉือนเนื้อไม้ได้เนียนเหมือนใช้มีดโกน การออกแรงที่เบากว่า และฟีลลิ่งตอนเลื่อยที่เรียกได้ว่า “นุ่มนวลแต่แม่นยำ”

เลื่อย ญี่ปุ่น ทำไม? ถึงเป็นที่นิยม

หากคุณเคยแวะไปตามร้านขายเครื่องมือช่าง คุณอาจจะสังเกตเห็น เลื่อย ประเภทหนึ่งรูปทรงดูแปลกตาดี ใบเลื่อยยาว ด้ามเรียว มีพันเชือก หรือหวายอย่างประณีต ดูภายนอกธรรมดาๆ แต่พอใช้งานเท่านั้นแหละ! แบบห่ะ!  ตัดไม้ได้อย่างคมกริบ น่าเหลือเชื่อ 

“อันนี้ไม่ได้โม้นะ ประสบการณ์ตรงๆเลย” เราก็เลยลองถามพนักงานที่ร้านว่า “มันคือ เลื่อย อะไร?ทำไมมันเจ๋งขนาดนี้ “ มันคือ “เลื่อย ญี่ปุ่น” ตัวจริงเสียงจริงแบบ Made in Japan เลย

ความนิยมของ เลื่อย ญี่ปุ่น ไม่ได้เกิดจากแฟชั่นหรือกระแสชั่วคราวนะครับ แต่มาจากการสั่งสมชื่อเสียงมาหลายร้อยปีในวงการงานไม้ญี่ปุ่น บ้านเรือนแบบดั้งเดิม ศาลเจ้า เฟอร์นิเจอร์บานไม้สัก ทั้งหมดล้วนผ่านมือช่างที่ใช้เลื่อยแบบนี้มาตัดแต่งชิ้นงานอย่างพิถีพิถันนั่นเอง 

เสน่ห์ของ เลื่อย ญี่ปุ่น คือการ “ดึง” ไม่ใช่ “ดัน”

เลื่อย ญี่ปุ่น (Japanese Saw หรือ “โนโกะกิริ” ในภาษาญี่ปุ่น) มีต้นกำเนิดยาวนานหลายร้อยปีเลยก็ว่าได้ มันจะต่างจาก เลื่อย แบบตะวันตกที่เราคุ้นเคยกัน ที่มันต้องดันออกไป เลื่อย ญี่ปุ่น เลือกใช้วิธีดึงเข้าหาตัวในจังหวะตัด ผลลัพธ์คือควบคุมทิศทางได้แม่นยำ ใบเลื่อยไม่คดงอ และที่สำคัญ ใช้แรงน้อยลงจนรู้สึกได้ อ่ะคุณลองนึกภาพดูครับว่าคุณกำลังตัดไม้เนื้อแข็งอยู่ 

แต่ใบเลื่อยกลับลื่นผ่านเสี้ยนไม้อย่างง่ายดาย เสียงแบบ “ซวูบ” พอนึกออกไหมครับ? มันคือผลลัพธ์ของการออกแบบฟันเลื่อยที่คมราวกับใบมีดโกน แบบเนียนกริบ

• แม่นยำ – เวลาตัดนี่เหมือนมี GPS ในมือเลยครับ เส้นไปทางไหน ใบเลื่อยก็ไปทางนั้นแบบไม่ดื้อ ไม่หนีเส้นให้ปวดหัว ร่องตัดคมเป๊ะจนบางทีแทบไม่ต้องขัดเพิ่ม
• ไม่กินแรง – ต่างจากเลื่อยแบบดันที่ต้องกดจนเมื่อยแขน เลื่อยญี่ปุ่นนี่แค่ดึงเบา ๆ ก็เข้าลึกแบบนุ่ม ๆ รู้สึกเหมือนให้ใบเลื่อยมันทำงานแทนเรา
• เสียเนื้อไม้น้อย – ใบเลื่อยบางมาก รอยตัดแคบสุด ๆ เหมือนกรีดกระดาษ ไม่กินเนื้อไม้เกินจำเป็น เหมาะกับงานที่ต้องการเก็บลายไม้สวย ๆ
  น้ำหนักเบา – ถือทำงานนาน ๆ ก็ไม่เมื่อย ไม่ต้องพักมือบ่อย เวลา DIY อยู่บ้านก็ตัดเพลินจนลืมเวลาเลย
  เหมาะกับงานละเอียด – ไม่ว่าจะทำเฟอร์นิเจอร์ ต่อเดือยไม้ หรือทำโมเดลเล็ก ๆ มันช่วยให้เราคุมรายละเอียดได้ง่ายขึ้นมาก ต่อให้เพิ่งเริ่มทำงานไม้ ก็มีโอกาสให้งานออกมาสวยเหมือนมืออาชีพ

ถ้าจะให้เปรียบง่าย ๆ เลื่อยญี่ปุ่นก็เหมือนเรามี “ดินสอที่เขียนเส้นคมที่สุด” อยู่ในมือ จะขีดเส้นยาว เส้นโค้ง หรือเส้นเล็กจิ๋ว มันก็ยังคมเป๊ะ และที่สำคัญ…มันทำให้เราสนุกกับการตัดไม้มากขึ้นแบบไม่รู้ตัว

เลื่อย ญี่ปุ่น…ไม่ได้มีแค่แบบเดียว

เหมือนดาบซามูไรที่มีหลายรูปแบบ เลื่อย ญี่ปุ่น ก็มีหลายชนิดให้เลือกใช้ตามงาน และแต่ละแบบก็มีบุคลิกและเสน่ห์เฉพาะตัวที่ช่างไม้เลือกใช้ตามสถานการณ์ บางแบบฟันเลื่อยละเอียดมาก เหมาะกับการตัดขวางลายไม้ให้ออกมาเนียนกริบ บางแบบฟันห่างขึ้นเพื่อกินเนื้อไม้ได้เร็วเมื่อตัดตามแนวเสี้ยน และยังมีรุ่นฟันผสมที่ทำได้ทั้งสองแบบในเล่มเดียว 

“ช่างไม้ที่ชำนาญจะรู้ดีว่า “หยิบผิด งานเปลี่ยน” เพราะ เลื่อย ญี่ปุ่น แต่ละชนิดไม่ได้แค่ต่างกันที่หน้าตา แต่ยังให้ความรู้สึกและจังหวะตัดที่ไม่เหมือนกันเลย”

ประเภทของ เลื่อย ญี่ปุ่น

• Dozuki – ฟันถี่ พร้อมสันหลังแข็งเพื่อความแม่นยำสูง เหมาะกับงานตัดละเอียดแบบที่ต้องเป๊ะทุกเส้น เหมือนตัดด้วยไม้บรรทัด
• Ryoba – ฟันสองด้าน ด้านหนึ่งสำหรับตัดขวางเสี้ยน อีกด้านตัดตามเสี้ยน ใช้เล่มเดียวก็รับมือได้ทั้งงานแนวตั้งและแนวนอน เหมาะกับคนที่อยากพกเครื่องมือแบบอเนกประสงค์
• Kataba – ไม่มีสันหลัง จึงตัดได้ลึก เหมาะกับงานตัดไม้หนาหรืองานใหญ่ เวลาเจอชิ้นงานสูง ๆ หนา ๆ แบบนี้คือพระเอกของงาน

ประสบการณ์จริงที่เจอ

เราจำได้ว่ามีอยู่ครั้งหนึ่ง ที่ต้องทำโต๊ะกาแฟไม้  ตอนๆผมก็หยิบ เลื่อย ที่มีอยู่มาอย่างมั่นใจเลย แต่พอตัดร่องแรก… แกร๊ก ขอบไม้มันดันบิ่นนิดเดียว งานทั้งชิ้นเสียฟีลทันที แต่…แอ๊ะ นึกขึ้นได้พอดีในกล่องเครื่องมือของเรามันมี เลื่อย ญี่ปุ่น อยู่นี่หน่า

พูดได้คำเดียวครับว่า โอ้โห…ร่องมันออกมาเรียบเนียนจนแทบไม่ต้องขัดเพิ่มเลยพี่! แถมตัดได้เร็วกว่าเยอะเพราะไม่ต้องกดแรง แค่ดึงเบา ๆ ก็เข้าเนื้อไม้แบบนุ่ม ๆ ความรู้สึกตอนนั้นคือ “รู้งี้หยิบมาใช้ตั้งนานแล้ว”

ช่างเก๋าๆหลายๆคนที่เราคุยด้วยก็ยืนยันเหมือนกันว่า เวลาทำงานบังใบ ตัดไม้บาง ๆ หรือทำเฟอร์นิเจอร์ที่ต้องการความปราณีต เลื่อย ญี่ปุ่น คือเพื่อนแท้ เพราะมันช่วยให้ควบคุมงานได้ง่ายกว่าและผลงานก็เนียนกว่าแบบรู้สึกได้เลย

สรุป

เลื่อย ญี่ปุ่น คือเครื่องมือช่างที่พัฒนาให้ตอบโจทย์ “ความแม่นยำและควบคุมง่าย” ได้จริง ใครที่เคยใช้จะรู้เลยว่ามันเปลี่ยนประสบการณ์ทำงานไม้ได้ขนาดไหน ถ้าคุณเป็นสายงานช่างหรือ DIY เราบอกเลยว่า… ลองสักครั้ง แล้วคุณจะเข้าใจว่าทำไมมันถึงเป็นรักแรกพบของช่างไม้ทั่วโลก