เก็บ ชุดไขควง ยังไงให้ไม่ขึ้นสนิม ไม่หาย และพร้อมใช้เสมอ
ลองถามตัวเองดูครับว่า… “เคยไหม? ตอนจะใช้งาน ชุดไขควง ทีไร หัวไขควงดันหายไปเกือบครึ่งชุด หรือไม่ก็ขึ้นสนิมจนหมุนไม่ออก” เชื่อว่าหลายคนต้องเคยเจอแน่ ๆ โดยเฉพาะคนที่ซื้อมาทั้งชุดแต่ไม่ค่อยได้ใช้งาน พอถึงเวลาจำเป็นจะหยิบมา ขอบหัวเริ่มเป็นสนิม ด้ามเหนียวเพราะความชื้น หรือไม่ก็หาหัวที่ต้องการไม่เจอเลย! บางคนถึงขั้นเจอไขควงซ่อนอยู่ใต้กองน็อตเหมือนเจอของหายยุคโบราณ! บางคนเปิดกล่องแล้วต้องถอนหายใจยาว เพราะหัวไขควงบางอันกลายร่างเป็นสีสนิมส้มเหมือนผ่านศึกหนักจากสงคราม DIY โลกเก่า เรียกได้ว่าแทนที่จะได้ซ่อมของ กลายเป็นซ่อมไขควงแทน
ในบทความนี้ผมอยากชวนคุยกันว่า จะเก็บ ชุดไขควง ยังไงให้มันอยู่กับเราได้นาน ใช้งานได้เสมอ และไม่ต้องมานั่งบ่นว่าหายอีกแล้ว!
ทำไม ชุดไขควง ถึงขึ้นสนิม?
แม้เหล็กที่ใช้ทำหัวไขควงจะเป็นโลหะคุณภาพ เช่น Chrome Vanadium (CR-V) หรือ S2 Steel ที่ทนทานมาก แต่ถ้าเก็บในสภาพแวดล้อมที่ชื้น มีอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงบ่อย หรือโดนเหงื่อมือโดยไม่ได้เช็ดหลังใช้งาน สนิมก็มาเยือนทั้ง ชุดไขควง ได้ง่ายมากครับ สนิมนี่แหละศัตรูตัวร้ายของเครื่องมือช่าง เพราะมันไม่เลือกเวลา ไม่สนใจว่าจะเป็นของใหม่หรือของเก่า ขอแค่เจอความชื้น มันพร้อมบุกทันที!
สิ่งที่หลายคนไม่รู้คือ เหงื่อจากมือคนเรามีเกลือและกรดอ่อน ๆ ที่กัดผิวโลหะได้ หากใช้แล้วไม่เช็ด หัวไขควงจะเริ่มมีจุดดำเล็ก ๆ ซึ่งคือจุดเริ่มต้นของสนิม จุดนี้เหมือนเป็นสัญญาณเตือนเล็ก ๆ ว่า “ช่วยเช็ดฉันหน่อยเถอะ” แต่ถ้าเมินมัน สนิมจะเริ่มลามเป็นคราบสีน้ำตาลและแข็งตัวเกาะแน่นจนเช็ดไม่ออก เหมือนหัวไขควงสวมเสื้อโค้ตส้มแบบไม่สมัครใจ
บางคนเก็บ ชุดไขควง ในกล่องเครื่องมือที่วางในโรงรถ หรือห้องเก็บของที่อากาศไม่ถ่ายเท ยิ่งเป็นพื้นที่ที่ชื้นหรือมีไอน้ำจากผนังหรือพื้นดิน สนิมยิ่งมาไวมากครับ บางครั้งแค่เปิดกล่องมาเจอกลิ่นอับ ๆ ก็รู้เลยว่า… ถึงเวลาจัดการอีกแล้ว
หัวใจของการเก็บ ชุดไขควง ให้ไม่ขึ้นสนิม : ความแห้ง คือคำตอบ
วิธีง่ายที่สุดคือ เก็บ ชุดไขควง ในที่แห้งและอุณหภูมิคงที่ ครับ ไม่จำเป็นต้องถึงขั้นมีตู้เก็บเครื่องมือแบบช่างอาชีพ แต่ควรเลือกจุดที่ไม่โดนแดดและไม่อับชื้น เช่น ชั้นเก็บของในบ้าน ห้องทำงาน หรือกล่องเครื่องมือที่มีฝาปิดแน่น ถ้าจะให้ดี ลองหากล่องเก็บที่ดูเท่ ๆ หน่อย เวลาเปิดมาเห็นเครื่องมือเรียงสวยมันจะรู้สึกเหมือนเปิดกล่องสมบัติเครื่องมือประจำตัวเลยครับ เห็นแล้วอยากซ่อมของขึ้นมาทันที!
ถ้าต้องเก็บในโรงรถหรือที่อากาศเปลี่ยนบ่อย แนะนำให้ใส่ ซองกันชื้น (Silica Gel) ไว้ในกล่อง ชุดไขควง ด้วย มันจะช่วยดูดความชื้นส่วนเกินและยืดอายุโลหะได้จริง ๆ หรือถ้าอยากเพิ่มกลิ่นอารมณ์ดี ลองใส่ถุงชาเก่าหรือกาแฟบดแห้งไว้หน่อยก็ได้ครับ นอกจากจะกันชื้น ยังเปิดกล่องมาแล้วหอมเหมือนอยู่คาเฟ่เครื่องมือเลยทีเดียว
เช็ดทำความสะอาด ชุดไขควง ก่อนเก็บทุกครั้ง นิสัยเล็ก ๆ ที่ต่ออายุเครื่องมือ
หลังใช้งานเสร็จ อย่าเพิ่งโยนลงกล่องทันทีครับ ควรเช็ดหัวไขควงให้สะอาดด้วยผ้าแห้งก่อน โดยเฉพาะบริเวณปลายหัวและคอด้าม เพราะส่วนนี้มักสัมผัสเหงื่อหรือคราบน้ำมันจากงานที่ทำ อย่ามองข้ามขั้นตอนนี้เด็ดขาด เพราะมันคือจุดต่างระหว่าง “ไขควงที่อยู่กับเราเป็นปี” กับ “ไขควงที่สึกก่อนเวลา” เลยก็ว่าได้
ถ้ามีเวลาสักนิด ใช้ผ้าชุบน้ำมันบาง ๆ (เช่น น้ำมันจักร หรือน้ำมันสน) ถูเบา ๆ ที่ปลายหัว จะช่วยเคลือบผิวโลหะและกันสนิมได้ดีมาก เหมือนเราใส่ครีมบำรุงให้เครื่องมือนั่นแหละครับ เวลาผมเช็ดเครื่องมือ ผมมักพูดเล่นกับตัวเองว่า “วันนี้ถึงคิวสปาไขควง” เพราะพอทำเสร็จแล้วมันเงาวับจับแสง เหมือนของใหม่เลยครับ แถมยังได้กลิ่นน้ำมันอ่อน ๆ ที่ทำให้รู้สึกเหมือนอยู่ในอู่ช่างระดับโปรอีกด้วย
กล่องเก็บ ชุดไขควง สำคัญกว่าที่คิด
บางคนยังเก็บไขควงรวม ๆ กันในถุงพลาสติกหรือกล่องทั่วไป ซึ่งเสี่ยงให้หัวชนกันจนบิ่น และยังอับชื้นอีกต่างหาก เหมือนให้ไขควงไปเล่นมวยปล้ำกันในถุง! ทางที่ดีคือควรมี กล่องเก็บเฉพาะสำหรับ ชุดไขควง ที่มีช่องแบ่งสำหรับแต่ละหัว จะช่วยให้หยิบใช้สะดวกและลดปัญหาหัวหาย แถมตอนเปิดกล่องขึ้นมามันดูเท่สุด ๆ เหมือนเปิดกระเป๋าเครื่องมือของสายลับที่พร้อมออกภารกิจทุกเมื่อ
ถ้าเป็นกล่องแบบแม่เหล็กดูดหัวได้ จะยิ่งดี เพราะช่วยป้องกันไม่ให้หัวกลิ้งหายตอนเปิดปิดกล่อง และยังดูเรียบร้อยเวลาหยิบใช้งาน บางคนถึงกับเปรียบว่า “แม่เหล็กในกล่องไขควง” นี่แหละคือฮีโร่ตัวจริงที่ช่วยกู้ภัยหัวหายให้กลับบ้านปลอดภัย
สำหรับช่างที่ต้องพกพาไปทำงานนอกสถานที่ ควรเลือกกล่องแบบแข็งแรง ฝาปิดแน่น กันฝุ่นและน้ำได้ระดับหนึ่ง เพราะชุดไขควงคือเครื่องมือที่มักพกติดตัวมากที่สุด และถ้าเก็บไม่ดี วันหนึ่งอาจเปิดกล่องมาเจอแต่ด้ามเปล่าก็เป็นได้! ลองนึกภาพตอนเปิดกล่องแล้วมีแต่ช่องว่าง… มันรู้สึกเหมือนหนังดราม่าเลยครับ
ด้ามไขควงก็ต้องดูแลเหมือนกัน
หลายคนคิดว่าขึ้นสนิมเฉพาะหัว แต่ความจริง “ด้าม” ก็เสื่อมสภาพได้เหมือนกัน โดยเฉพาะด้ามยางหรือด้ามยางผสมพลาสติก ถ้าเก็บในที่ร้อนหรือโดนแดดนาน ๆ จะเหนียว ละลาย หรือแตกกรอบได้ เคยไหมครับ หยิบไขควงขึ้นมาแล้วรู้สึกเหมือนจับลูกอมเหนียว ๆ มากกว่าจับเครื่องมือ? บางทีแค่จะขันน็อตแต่ต้องเริ่มภารกิจขัดคราบเหนียวก่อน เหมือนทำความสะอาดของหวานจากศึกสงครามแดดเมืองไทยเลยทีเดียว ดังนั้นถ้าไม่อยากให้ไขควงของคุณกลายเป็นของเล่นเหนียวหนึบ ควรหาที่เก็บดี ๆ ให้มันพักในร่มบ้างครับ
- เก็บให้พ้นแสงแดดโดยตรง เพราะแดดเมืองไทยนี่แรงพอจะย่างไขควงให้ละลายได้เลยครับ!
- อย่าวางใกล้แหล่งความร้อน เช่น เครื่องทำน้ำอุ่นหรือเตาไฟ เพราะมันอาจทำให้ด้ามยางกลายเป็นเยลลี่เหนียว ๆ แบบไม่ตั้งใจ
- หากมีคราบเหนียว ใช้น้ำสบู่อ่อน ๆ เช็ด แล้วตามด้วยผ้าแห้งทันที เหมือนทำสปาให้เครื่องมือ—ขัดเบา ๆ ให้สะอาด พอแห้งแล้วจะกลับมาจับถนัดเหมือนใหม่เลยครับ
ช่างรุ่นใหญ่เคยบอกว่า “เครื่องมือเหมือนเพื่อน ถ้าดูแลดี มันก็ไม่ทิ้งเรา” ซึ่งผมว่าจริงมากครับ โดยเฉพาะกับพวกด้ามยางที่เจอความชื้นหรือความร้อนบ่อย ๆ
เก็บ ชุดไขควง ยังไงให้ไม่หาย?
พูดถึงเรื่องนี้ทีไรต้องยิ้มครับ เพราะช่างทุกคนเคยเจอเหมือนกันแน่ ๆ ชุดไขควง ที่มีหัวไขแบบเปลี่ยนได้มักจะหายไปแบบไม่มีเหตุผล ทั้งที่ใช้เสร็จก็วางไว้ตรงนั้นแท้ ๆ! เหมือนมีใครแอบมาขโมยตอนเผลอ หลายคนถึงกับตั้งชื่อเล่นให้หัวไขควงว่า “หัวล่องหน” เพราะพอใช้เสร็จมันมักจะหายตัวไปอย่างไร้ร่องรอย บางทีอาจจะกลิ้งไปอยู่ใต้โต๊ะ หรือหลบอยู่ในมุมมืดข้างลังเครื่องมือที่เราไม่เคยมองก็ได้
เคล็ดลับง่าย ๆ คือ ให้แต่ละหัวมีบ้านของมันเอง กล่องที่มีช่องใส่แต่ละหัวแบบพอดีจะช่วยมาก เพราะเราจะสังเกตได้ทันทีว่าหัวไหนหายไปตั้งแต่ตอนเก็บ แถมตอนจัดเก็บก็รู้สึกเหมือนกำลังเรียกชื่อเพื่อนกลับเข้าบ้านทีละคน “PH1 กลับมาแล้ว, PH2 อยู่ไหม!”
ถ้าไม่มีช่องเฉพาะ ลองใช้แผ่นโฟมหรือแม่เหล็กติดผนังเครื่องมือ ทำเป็นจุดวางหัวไขควงชั่วคราว จะช่วยให้เห็นชัดเจนว่าใช้หัวไหนอยู่ หัวไหนยังอยู่ครบ บางคนถึงกับทำบอร์ดแม่เหล็กไว้โชว์หัวไขควงเรียงเป็นระเบียบ ดูเท่เหมือนบอร์ดสะสมของเล่นเลยครับ
อีกวิธีที่ผมใช้เองคือ ติดสติ๊กเกอร์รหัสหัว เช่น PH1, PH2, SL4 ไว้ที่ช่องหรือที่กล่อง เวลาหายก็รู้ทันทีว่าหายหัวอะไร จะได้หาซื้อแทนได้ถูกขนาด และบางครั้งยังช่วยให้รู้ด้วยว่าเราชอบใช้หัวไหนที่สุด เพราะช่องนั้นจะว่างก่อนใครเพื่อน
จัดเก็บให้พร้อมใช้ ความต่างระหว่าง “เก็บ” กับ “เตรียมพร้อม
การเก็บเครื่องมือเฉย ๆ กับการเก็บแบบพร้อมใช้งานต่างกันมากครับ เครื่องมือที่พร้อมใช้ คือเครื่องมือที่คุณหยิบได้ทันทีโดยไม่ต้องค้นหา ไม่ต้องเช็ดก่อนใช้งาน และไม่ต้องสงสัยว่าหัวอยู่ไหน ถ้าเปรียบเป็นคนก็เหมือนเพื่อนที่ไม่ต้องโทรเรียก เขาพร้อมโผล่มาช่วยทุกเมื่อทันที!
ลองจัด ชุดไขควง ของคุณให้เป็นระบบ
- เรียงหัวตามประเภท (แฉก แบน สตาร์ หกเหลี่ยม) เหมือนจัดกองทัพเล็ก ๆ ที่แต่ละคนมีหน้าที่ของตัวเอง
- จัดตามขนาดเล็กไปใหญ่ จะได้ไม่ต้องมานั่งลองผิดลองถูกตอนเจอน็อตขี้เล่นที่ชอบหลอกขนาดหัว
- แยกงาน เช่น ชุดซ่อมไฟฟ้า ชุดงานไม้ ชุดอิเล็กทรอนิกส์ เหมือนแยกทีมช่างให้พร้อมออกสนามคนละสาย
แค่ใช้เวลา 10 นาทีจัดระบบครั้งเดียว คุณจะประหยัดเวลาอีกหลายชั่วโมงเวลาต้องใช้งานครับ แล้วตอนหยิบใช้คุณจะรู้สึกเหมือนเปิดห้องเก็บอาวุธในหนังแอ็กชัน—ทุกชิ้นเรียงพร้อม รอให้คุณหยิบไปจัดการงานต่อแบบเท่ ๆ เลยครับ 😄
Tip: “อย่าปล่อยให้กล่องเครื่องมือกลายเป็นสุสานของหัวไขควงที่ไม่มีคู่” ถ้ามีหัวที่ไม่รู้ว่ามาจากไหน ให้แยกไว้ก่อน แล้วค่อยตรวจสอบทีหลัง จะได้ไม่ปนกับของดีที่ยังใช้ได้อยู่
น้ำมันกันสนิม และสเปรย์ดูแลเครื่องมือ ของเล็กแต่ช่วยได้มาก
ถ้าอยากให้ ชุดไขควง อยู่กับคุณไปนาน ๆ การมีน้ำมันกันสนิมไว้ติดบ้านถือว่าเป็นการลงทุนที่คุ้มครับ เช่น WD-40 หรือสเปรย์เคลือบกันสนิมสำหรับเครื่องมือโดยเฉพาะ แค่ฉีดเคลือบบาง ๆ ทุกเดือนก็ช่วยยืดอายุเครื่องมือได้เป็นปี และยิ่งตอนฉีดมีเสียง “ฉีดดด” เบา ๆ ออกมา มันให้ความรู้สึกเท่เหมือนกำลังรีเฟรชพลังให้เครื่องมือในหนังแอ็กชันยังไงอย่างนั้น
สำหรับชุดที่ไม่ได้ใช้นาน เช่น ชุดสำรองหรือเก็บไว้ในคลัง แนะนำให้ห่อด้วยผ้าแห้งหรือกระดาษกันชื้นก่อนเก็บในกล่อง จะช่วยลดการเกิดสนิมและป้องกันรอยขีดข่วนได้ดีมาก ใครอยากเพิ่มความเท่ ลองใช้ผ้าขาวบางหรือเศษผ้าเก่าที่สะอาด
สรุป: เก็บชุดไขควงให้ดี ชีวิตช่างก็ง่ายขึ้นอีกเยอะ
สุดท้ายแล้ว การดูแลชุดไขควงไม่ใช่เรื่องยากเลยครับ แค่จำสามหลักง่าย ๆ:
- แห้งไว้ก่อนเสมอ — ความชื้นคือศัตรูของโลหะ
- เก็บเป็นระเบียบ — แต่ละหัวมีที่อยู่ของมันเอง
- หมั่นเช็ดและดูแล — อย่ารอให้สนิมมาก่อนค่อยแก้
ใครที่มีชุดไขควงดี ๆ อยู่แล้ว ลองกลับไปเปิดกล่องดูวันนี้เลยครับ ว่ายังอยู่ครบไหม หัวไหนเริ่มเป็นสนิม หรือกล่องเริ่มอับชื้นหรือยัง เพราะเครื่องมือที่พร้อมใช้ ไม่ได้วัดกันที่ราคา แต่วัดกันที่ “สภาพตอนที่คุณต้องใช้มันจริง ๆ”