ตะไบ เครื่องมือที่เรียบง่าย แต่มีประโยชน์มากมาย
ตะไบ (Files)
เป็นเครื่องมือช่าง สำหรับการปาดหน้าผิวงานโดยการใช้ตะไบ ถาก ขูด ขัด หรือถู เพื่อขจัดส่วนเกินออกจากชิ้นงานตามต้องการ ตะไบมีลักษณะเป็นแท่งเหล็กชนิดเหล็กกล้าคาร์บอนสูงจึงมีความแข็งแกร่งที่พื้นผิวหน้ามีฟันหรือคมตัดจำนวนมากเรียกว่าฟันตะไบแท่งเหล็กแบนซึ่งมีด้ามอยู่ที่ปลายด้านหนึ่งและมีร่อง (เรียกว่า ฟัน) อยู่บนผิว ถ้าถอดด้ามออกจะเห็นว่ามีหางที่มีปลายแหลม (เรียกว่า Tang)
ลักษณะ ตะไบ
ตะไบมีการแบ่งได้หลายแบบ เช่น แบ่งตามความยาว (มีตั้งแต่เท่ากับความ กว้างของมือ จนเท่ากับความยาวตั้งแต่ข้อศอกจนถึงปลายนิ้ว) แบ่งตามรูปหน้าตัด (ตะไบแบน ครึ่งวงกลม กลม หรือสามเหลี่ยม) ความละเอียดของฟัน (ละเอียด ละเอียดมาก หยาบ หยาบมาก) หรือแบ่งตามลักษณะฟัน เช่น มีฟันชุดเดียว (Mill Files) หรือมีฟันสองชุดที่ไขว้กัน ฟันแบบละเอียดและแบบละเอียดมาก ใช้สําหรับ กําจัดรอยขูดขีดหรือรอยเยิน หรือเพื่อทําผิวโลหะให้เรียบ ฟันแบบหยาบและหยาบ มาก ใช้กับชิ้นส่วนโลหะและไม้ บ้ง (ดในหน้าที่ 263) ถือเป็นตะไบที่มีความหยาบ มาก ใช้สําหรับการตกแต่งไม้ซึ่งต้องการความรวดเร็ว
ประเภท ตะไบ
1. ตะไบปลายงอ ทำขึ้นเพื่อใช้งานกกับการทำแม่พิมพ์โลหะ ที่ต้องการความประณีต
2. ตะไบแบน ใช้งานทั่วไป
3. ตะไบกลม หรือตะไบหางหนู มักใช้ตะไบส่วนโค้งของชิ้นงาน ที่มีลักษณะกลม หรือร่องโค้ง
4. ตะไบสี่เหลี่ยม นิยมใช้ตะไบมุมชิ้นงานให้เป็นฉาก หรือเป็นเหลี่ยมมากขึ้น
5. ตะไบท้องปลิง ใช้ตะไขทำโค้งชิ้นงาน
6. ตะไบสามเหลี่ยม ใช้งานได้คลายตะไบสี่เหลี่ยมแต่จะเป็นฉากน้อยกว่า
7. ตะไบปลายมีด มักใช้กับการทำร่องที่แคบ
ลักษณะของฟัน ตะไบ
1.ฟันตัดเดี่ยว เป็นตะไบที่มีชุดฟันตัดเพียงชุดเดียววางเอียงทำมุมกับความยาวของหน้าตะไบ จึงมีลักษณะร่องฟันแนวเดียวกัน
2.ฟันตัดคู่ เป็นตะไบที่มีชุดฟัน 2 ชุดวางตัดกัน การที่มีร่องฟันตัดกันทำให้ปลายคมตัดเกิดเป็นหยอดแหลม จึงสามารถเฉือนวัสดุได้ดีกว่า
3.ฟันตัดหยาบ เป็นตะไบที่มีชุดฟันเป็นหยอดแหลม เรียกว่า บุ้ง คมตัดชนิดนี้ใช้ตกแต่งวัสดุอ่อน เช่นไม้ เพราะเศษไม้จะอ่อน จึงไม่สามารถไปอุดตันในร่องฟันตะไบชนิดนี้ได้
4.ฟันตัดโค้ง เป็นตะไบที่มีชุดฟันเป็นรูปโค้ง มีระยะห่างระหว่างฟันมากในการตะไบชิ้นงาน เศษวัสดุจะไม่สามารถไปอุดตันในร่องฟัน ใช้ทำงานตกแต่งวัสดุที่โค้งนูน
ขนาดของฟันตะไบความละเอียดและความหยาบของตะไบ มี 6 แบบ คือ ฟันหยาบมาก ฟันหยาบ ฟันหยาบปานกลาง ฟันละเอียดปานกลาง ฟันละเอียด และฟันละเอียดมาก ตะไบที่นิยมใช้งานมากที่สุดคือ ไตะไบฟันหยาบ ฟันหยาบปานกลาง และฟันละเอียด
การใช้ตะไบ ให้จับตะไบด้วยมือทั้งสองข้างในจังหวะตัดจะถูตะไบลงไปชิ้นงานด้วยแรงที่เหมาะสมจะทำให้ได้การตัดที่ดี ในจังหวะกลับให้ยกตะไบขึ้นแล้วอีกมือจับด้ามตะไบ แล้วอีกมือกำปลายของตะไบ
การบำรุงรักษา ตะไบ และข้อควรระวัง
- อย่าพยายามทำความสะอาดตะไบโดยการตีลงไปด้านบนของปากกาจับงาน และ อย่าใช้ตะไบไม่มีด้าม
- อย่าใช้นิ้วมือเขี่ยไปบนผิวของตะไบใหม่ เพราะฟันของตะไบจะทำให้เกิดอุบัติเหตุได้
- เลือกใช้ตะไบให้ถูกต้องกับชิ้นงานนั้น
- การขัดถูกตะไบด้วยชอล์กจะช่วยเอาน้ำออกจากตะไบและยังช่วยรักษาให้ฟันตะไบไม่ให้อุดตัน
- อย่าใช้ด้ามตะไบแทนค้อน และอย่าใช้ค้อนตีกับตะไบ
- เมื่อใช้งานเสร็จล้างให้สะอาด ปราศจากน้ำมันและจารบี แล้ววางตะไบในที่แห้ง